Projekt ten (dalej nazywany projektem „Ptaki Karpat”) zakłada podniesienie efektywności ochrony wybranych gatunków ptaków. Zostanie to osiągnięte m.in. poprzez zebranie kompleksowych danych dotyczących występowania tych gatunków w regionie. Co więcej, stworzone zostaną propozycje strategicznych rozwiązań dotyczących ochrony awifauny dla różnych grup interesariuszy oraz podniesiona zostanie ich akceptacja i zaangażowanie w ochronę przyrody.
Ptaki są stosunkowo łatwe do badania, a jednocześnie bardzo wrażliwe na wszelkie zmiany w środowisku, dlatego stanowią grupę „parasolową”, której ochrona zapewnia przetrwanie pozostałych, równie cennych elementów przyrody. Przewidujemy więc, że rezultaty projektu będą miały znacznie szerszy, pozytywny efekt na ochronę różnorodności biologicznej polskich Karpat.
Obszar polskich Karpat, na którym realizowane są działania projektu „Ptaki Karpat”. Podział za „Geografią regionalną Polski" (Kondracki, 2010).
W ramach projektu „Ptaki Karpat” wyróżniono 4 główne cele:
1. Poznanie rozmieszczenia i liczebności kluczowych gatunków ptaków w polskiej części Karpat (46 gatunków z I Załącznika Dyrektywy Ptasiej i Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt - patrz Atlas Ptaków) oraz zebranie informacji na temat stanu ich siedlisk i zagrożeń.
2. Stworzenie sieci wolontariuszy monitorujących zasoby przyrodnicze Karpat.
3. Poszerzenie wiedzy na temat zasobów przyrodniczych Karpat oraz promowanie modelu gospodarowania sprzyjającego ochronie przyrody wśród wybranych grup docelowych – leśników, rolników i przedstawicieli samorządów.
4. Przygotowanie strategii prośrodowiskowych działań gospodarczych zgodnych z ideą zrównoważonego rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb ekonomiczno-społecznych wymienionych powyżej grup interesariuszy.
W ramach projektu zebrane zostaną kompleksowe dane o liczebności i rozmieszczeniu kluczowych gatunków ptaków na całym obszarze polskich Karpat.
Wyniki tych inwentaryzacji zostaną użyte m.in. do przygotowania szczegółowych zaleceń do ochrony gatunków ptaków i ich siedlisk, strategii ekonomiczno-środowiskowych dla każdej z grup docelowych, a także planowania przestrzennego, przygotowywania dokumentów związanych z ochroną przyrody, takich jak Plany Zadań Ochronnych, czy uściślenia granic obszarów Natura 2000 i korytarzy ekologicznych.
Wyniki inwentaryzacji zostaną zebrane w publikacji książkowej podsumowującej projekt – „Ptaki polskich Karpat – stan, zagrożenia, ochrona”.
Cietrzew - jeden z kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat. Fot. Cezary Korkosz
Odpowiednio przeszkoleni wolontariusze pomogą w monitoringu zasobów przyrodniczych Karpat zarówno w trakcie trwania projektu, jak i po jego zakończeniu.
Coraz więcej osób w Polsce w charakterze wolontariuszy bierze udział w monitoringu przyrody, zbierając dane wysokiej jakości, m.in. w projektach realizowanych przez OTOP – Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych, czy sieć opiekunów ostoi ptaków IBA. Aby zwiększyć liczbę osób zaangażowanych w prace monitoringowe w ramach wymienionych programów na terenie Karpat, przewidziano cykl szkoleń i programy motywacyjne. Dzięki temu w teren wyruszą dobrze przeszkolone osoby, ich praca zapewni trwałość działań projektu także po jego zakończeniu, a jakość dostarczanych przez nich danych będzie na wysokim poziomie.
Leśnicy, rolnicy i przedstawiciele samorządów lokalnych to niewątpliwie grupy, których zaangażowanie w ochronę przyrody w Karpatach jest kluczowe.
Przedstawiciele karpackich nadleśnictw, izb rolnych, ośrodków doradztwa rolniczego, a także wybranych samorządów lokalnych będą mogli wziąć udział w warsztatach dotyczących zasobów przyrodniczych Karpat i potrzeb ich ochrony. Cykle spotkań branżowych dostosowane zostaną do potrzeb każdej z grup docelowych. Motywem przewodnim spotkań będzie idea zrównoważonego rozwoju i związane z nią możliwości działań gospodarczych, które mogą przynosić zarówno zyski ekonomiczne dla poszczególnych grup, jak i korzyści dla przyrody.
Od tego, w jaki sposób realizowana jest w Karpatach gospodarka leśna, zależy zachowanie
populacji wielu gatunków ptaków związanych z siedliskami leśnymi. Fot. Aleksandra Pępkowska-Król
Dla leśników, rolników oraz samorządów lokalnych zostaną zaproponowane narzędzia ułatwiające prośrodowiskowe działania gospodarcze.
Wypracowane wspólnie z leśnikami strategie zawierać będą informacje o rozmieszczeniu kluczowych gatunków ptaków i ich siedlisk oraz występujących zagrożeniach w poszczególnych nadleśnictwach, a także sugestie dotyczące prowadzenia gospodarki leśnej, sprzyjającej zachowaniu poszczególnych elementów przyrodniczych.
Ośrodki Doradztwa Rolniczego i Izby Rolne otrzymają dane o rozmieszczeniu gatunków ptaków kwalifikujących do udziału w „pakiecie ptasim” programu rolno-środowiskowego. Zachęci to większą liczbę rolników do udziału w programie, a w konsekwencji przyczyni się do bardziej efektywnej ochrony ptaków środowisk otwartych w Karpatach.
Rolnictwo na terenie Karpat ma kluczowe znaczenie dla zachowania siedlisk cennych
gatunków ptaków. Fot. Renata i Marek Kosińscy
Dla 12 wybranych gmin sporządzone zostaną programy działalności gospodarczej, które zidentyfikują dziedziny gospodarki i rodzaje inwestycji sprzyjające z jednej strony ochronie przyrody, z drugiej rozwojowi i dobrobytowi lokalnych społeczności. O „dobrych praktykach” będących rezultatem tego działania zostaną poinformowane wszystkie karpackie gminy.
W ramach projektu promowana będzie „zielona” turystyka w Karpatach.
Ten rodzaj aktywności gospodarczej sprzyja ochronie przyrody, przynosząc jednocześnie dochody lokalnym społecznościom. Dlatego też zaplanowano opracowanie przewodnika turystycznego, który będzie prezentować najciekawsze przyrodniczo miejsca w Karpatach oraz promować małe przedsiębiorstwa związane z obsługą ruchu turystycznego w regionie, m.in. gospodarstwa agroturystyczne, wypożyczalnie sprzętu, usługi przewodnickie.
W polskich Karpatach jest wiele miejsc, które przyciągają turystów poszukujących
możliwości poznawania i kontaktu z naturą.
Są to zarówno osoby z kraju, jak i zagranicy. Fot. Tomasz Wilk
Budżet projektu
Całkowity budżet projektu wynosi 1 188 889 CHF, w tym wsparcie Szwajcarii 1 070 000 CHF.
Projekt współfinansowany jest przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy
z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
Działania związane z promocją prośrodowiskowej działalności gospodarczej dofinansował
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie
