Derkacz
Jacek Drozda
Niewielki skryty ptak z rodziny chruścieli, związany z terenami otwartymi, w szczególności dolinami rzecznymi. Gatunek charakterystyczny dla ekstensywnie użytkowanych terenów rolnych, chroniony w ramach Dyrektywy Ptasiej, którego występowanie kwalifikuje do udziału w pakiecie ochrony ptaków programu rolnośrodowiskowego.
Rozmieszczenie w Polsce i w Karpatach
W Polsce: średnio liczny ptak lęgowy. Występuje na terenie całego kraju, najliczniej w rozległych, podmokłych dolinach rzecznych na północy i wschodzie kraju .
W Karpatach: Stosunkowo szeroko rozpowszechnionych w całych Karpatach, ale rozmieszczenie dość słabo poznane, najliczniejszy w części wschodniej.
Siedlisko
Otwarte i półotwarte tereny rolnicze użytkowane ekstensywnie, porośnięte wyższą roślinnością zielną, łąki, turzycowiska, nieużytki, uprawy zbóż i rzepaku.
Kluczowe zagrożenia
- • intensyfikacja lub zaniechanie ekstensywnego użytkowania terenów rolniczych, gdzie występuje,
- • utrata siedlisk w trakcie sezonu lęgowego w wyniku niedostosowania terminów zabiegów agrotechnicznych do fenologii gatunku,
- • bezpośrednia śmiertelność (szczególnie piskląt) w wyniku niekorzystnego sposobu wykonywania zabiegów agrotechnicznych (koszenie łąk).
Zabiegi ochronne
- • wspieranie ekstensywnie prowadzonej gospodarki rolnej, np. poprzez system dopłat rolnych (program rolnośrodowiskowy),
- • wspieranie sposobów gospodarowania sprzyjających derkaczowi na terenach, gdzie występuje (terminy i sposoby wykonywania zabiegów agrotechnicznych bezpieczne dla ptaków),
- • zaprzestanie masowej zabudowy hydrotechnicznej dolin rzecznych.
Bibliografia
BirdLife International. 2004. Birds in the European Union: a status assessment. Wageningen, The Netherlands: BirdLife International.
Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.) 2009. Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik Metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (wersja ujednolicona).
Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
Gromadzki M. (red.) 2004. Ptaki (część I). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 7.
Gromadzki M. (red.) 2004. Ptaki (część II). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 8.
Hordowski J. 1999. Ptaki polskich Karpat Wschodnich i Podkarpacia. Tom I. Merkator, Przemyśl.
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r.
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, sporządzona w Bonn dnia 23 czerwca 1979 r.
Kunysz P., Hordowski J. 2000. Ptaki polskich Karpat Wschodnich i Podkarpacia. Tom II. Merkator, Przemyśl.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną.
Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
Walasz K., Mielczarek P. 1992. Atlas ptaków lęgowych Małopolski. Biologica Silesiae, Wrocław.
Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.) 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.
