Jarząbek
Marcin Nawrocki
Średniej wielkości kurak leśny o bardzo skrytym trybie życia i maskującym upierzeniu, odzywający się charakterystycznym cichym, gwiżdżącym głosem. Zasiedla najczęściej bory.
Rozmieszczenie w Polsce i w Karpatach
W Polsce: średnio liczny ptak lęgowy. Występuje tylko w kilku rejonach: w puszczach północno-wschodniej części kraju, na Mazurach w Krainie Gór Świętokrzyskich, na Lubelszczyźnie, oraz w Karpatach i Sudetach.
W Karpatach: występuje powszechnie w całym paśmie aż do górnej granicy lasu (w Tatrach do wysokości 1550 m n.p.m.).
Siedlisko
Gatunek lasów borealnych. Preferuje zróżnicowane wiekowo i strukturalnie lasy iglaste i mieszane z bogatą warstwą runa i gęstym podszytem. W górach zasiedla bory reglowe i buczyny, także w młodszych klasach wiekowych drzewostanu.
Kluczowe zagrożenia
• gospodarka leśna prowadzona w sposób powodujący zubożenie zróżnicowania przestrzennego mikrosiedlisk leśnych,
• drapieżnictwo ssaków (lis, dzik) i ptaków (jastrząb, kruk),
• presja turystyczna w górach i związane z tym wylesienia (budowa wyciągów narciarskich).
Zabiegi ochronne
• regulacja liczebności drapieżnych ssaków,
• prowadzenie gospodarki leśnej zachowującej zróżnicowanie strukturalno-przestrzenne siedliska leśnego,
• pozostawianie do naturalnego odnowienia obszarów wiatrołomów i gradacji owadów w lasach.
Bibliografia
BirdLife International. 2004. Birds in the European Union: a status assessment. Wageningen, The Netherlands: BirdLife International.
Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.) 2009. Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik Metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (wersja ujednolicona).
Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
Gromadzki M. (red.) 2004. Ptaki (część I). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 7.
Gromadzki M. (red.) 2004. Ptaki (część II). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 8.
Hordowski J. 1999. Ptaki polskich Karpat Wschodnich i Podkarpacia. Tom I. Merkator, Przemyśl.
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r.
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, sporządzona w Bonn dnia 23 czerwca 1979 r.
Kunysz P., Hordowski J. 2000. Ptaki polskich Karpat Wschodnich i Podkarpacia. Tom II. Merkator, Przemyśl.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną.
Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
Walasz K., Mielczarek P. 1992. Atlas ptaków lęgowych Małopolski. Biologica Silesiae, Wrocław.
Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.) 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.
